Vefailik, Bektaşilik, Kızılbaşlık

Fuad Köprülü’nün 20. yüzyilin baslarinda formüle ettigi sekliyle paradigmalasmis, ancak yeterince sinanip sorunsallastirilmamis Anadolu dinsel ve kültürel tarihine dair bazi varsayimlar –bazen kimlik siyaseti arenasinda farkli pozisyonlari desteklemek için ters yüz edilerek de olsa– Alevi-Bektasi tarihine bakisi büyük oranda sekillendirmeyi sürdürmektedir. Nitekim “sözlü kültür-yazili kültür”, “yüksek I?slâm-halk I?slâmi”, “ortodoksi-heterodoksi” gibi çift kutuplu karsitliklar ve “senkretizm” gibi normatif kavramsallas¸tirmalar ana akim Türkiye/Osmanli tarihçilig?i ile bu çizgiye muhalif arastirmacilarin Alevi-Bektas¸i geçmis¸ine bakis¸larinda siklikla gözden kaçan bir ortaklik tes¸kil etmektedir. Yaygin kabul görmüs¸ bu varsayimlarin ve üzerlerine insa edilen alternatif üst-anlatilarin, hem kavramsal düzeyde sorgulanmasi hem de yeni veriler isiginda test edilmesi bugün geldigimiz noktada artik mümkün ve elzem görünmektedir.Vefailik, Bektasilik, Kizilbaslik, bu yönde uzun yillara yayilmis¸ bir çabanin ürünüdür. Eserde yer alan makalelerin biri hariç tümü, 1990’li yillarda yasanan Alevi kültürel canlanisini takiben gün yüzüne çikmaya baslayan, Alevi dede ailelerinin özel arsivlerindeki belge ve yazmalara dayanmaktadir. Tarihçilerin ilgisini henüz yeterince çekememis bu son derece önemli yeni yazili kaynaklar Alevi-Bektasi tarihinin ana meseleleri hakkinda bize yepyeni veriler ve mevcut kaliplarin ötesinde taze ve çok daha nüansli bakis açilari sunmakla kalmamakta, ayni zamanda Anadolu dinsel ve kültürel tarihine dair “büyük hikâye”yi de önemli noktalarda tashih etmektedir.Karakaya-Stump bu kitapta toplanan yazilarinda simdiye dek kullanilmamis belgeleri büyük bir ustalikla konusturarak Alevi tarihi çalismalarinda yepyeni bir çigir açiyor. Alevi tarihini bütün zenginligini yansitarak yazabilmemiz için umarim baskalari da onun ardindan ayni saglam ve alisilagelmis köhne söylemleri kökünden sarsan adimlarla yürüyecektir. Kisacasi bu kitap gerçek Alevi tarihyaziminin ilk derin solugu – sindirerek okumak gerek. Prof. Dr. Ahmet T. Karamustafa, Maryland ÜniversitesiAleviligin olusumu ve Osmanli tarihi içindeki yeri hakkinda bilgi sahibi olmak isteyenler bu kitabi okumali; bu konularda bilgi sahibi oldugunu düsünenler mutlaka okumali. Ezberbozan kelimesinin tam yerini buldugu nadir bir örnek. Prof. Dr. Cemal Kafadar, Harvard Üniversitesi