Osmanlı'dan Türkiye Cumhuriyeti'ne Karadağ'da Türk Sefirleri ve Şehbenderleri

1878 Berlin Antlasmasi geregi Osmanli Devleti, dört asri askin bir süre hâkimiyet tesis ettigi Balkan topraklarina kismen de olsa veda etmek zorunda kalmisti. Keza Karadag’in bagimsizligi resmen taninmis ve diplomatik iliskiler kurulmustur. 1879'dan 1912 Balkan Savaslari’na kadar Karadag’da dördü maslahatgüzar on dördü orta elçi olmak üzere toplam 17 Osmanli sefiri görev yapmistir. II. Abdülhamid’in Balkan politikasinda Karadag’in önemli bir rol oynadigini, Karadag’in baskenti Çetine’ye yapilan sefir tayinlerinde uyguladigi kriterlerden de anlamamiz mümkündür. II. Mesrutiyet’in ilanina kadar Çetine Sefaret-i Seniyyesi’ne yapilan bu atamalarda onun bizzat kendi inisiyatifi ve onayi vardir. Örnegin Ahmed Cevad Pasa’yi sefir olarak tayin ettiginde Pasa’nin Çetine’ye hareketinden hemen önce ona verdigi ögütler, diger taraftan Nikolaki Efendi’nin, Gazban Efendi’nin tayinlerine karsi çikmasi, Abdülhamid’in Karadag için tercih ettigi sefir profilinde liyakat, sadakat ve Müslüman kimliginin agir bastiginin en açik göstergeleridir.

1908 yilinda II. Mesrutiyet’in ilaniyla birlikte Balkanlar’da II. Abdülhamid etkisi ve onun kurmaya çalistigi denge politikasi sarsilmis, iki devlet iliskileri bozulmaya baslamistir. Balkan Savaslari, ardindan baslayan Birinci Dünya Savasi iki devletin de sonunu getirmistir. Büyük Savas sonrasi sessizlige bürünen Karadag-Türk iliskileri 2006 yilinda yapilan bir referandumla Karadag’in Sirbistan’dan ayrilmasiyla tekrar filizlenmistir. Karadag'i ilk taniyan devletlerden biri Osmanli’nin çöküsünün ardindan kurulan Türkiye Cumhuriyeti olurken baskent Podgorica’da Türk Büyükelçiligi 2008 yilinda açilmistir. 2008 yilindan bugüne ülkede toplam 3 Türk büyükelçisi akredite olmustur. Büyükelçiligin tesisi ile dogrudan baslayan diplomatik iliskiler kisa sürede sonuç vermeye baslamis ve iki ülke arasinda ekonomik, siyasi, kültürel vs. alanlardaki iliskiler gelisme kaydetmistir.

Elinizdeki kitapta, Osmanli’dan günümüze Türk Hariciyesinde sefirlik müessesenin modernlesme süreci ve Osmanli-Karadag/Türkiye-Karadag iliskilerinde sefirlerin-büyükelçilerin oynadigi rol ve faaliyetlere yer verilmistir. Çetine Sefaret-i Seniyyesi’nden Podgorica Büyükelçiligi’ne Türk-Karadag diplomasisinin seyrinin arsiv belgeleri isiginda ve daha önce hiçbir yerde yayimlanmayan fotograflar esliginde anlatildigi bu kitabin günümüz devlet adamlari, diplomatlari ve tarihçileri için önemli bir kaynak olmasi dilegiyle.