Osmanlı Kaynaklarına Göre Anadolu Yol Ağı

Franz Taeschner, Türk kültürüne en üst düzeyde hizmet etmis Bati menseli birkaç sarkiyatçidan birisidir. Ahîlik ve onun zihniyet dünyasini teskil eden fütüvvet Taeshner’in uzmanlik alanidir. Osmanli Kaynaklarina Göre Anadolu Yol Agi ise Taeschner’in diger uzmanlik alanini olusturan cografya ve menzil sistemi ile ilgilidir. Eser Osmanli’ya hasredilmesine ragmen yazar, Yunan Antik Çag’i, Roma, Bizans, kismen Arap ve Türk Anadolusu’nu kesintisiz bir kozalite içinde kavramaya yönelmis, bütün eser boyunca da ayni anlayisini sürdürmüstür. Taeschner’in Anadolu’yu tarihî bütünlügü içinde kavrama anlayisi, onun Anadolu yol aginin dünya yol aglarinin merkezî bir unsuru olarak algilamasinda da kendisini hissettiriyor. Bu açidan, ona göre, Anadolu yol aginin iyi bir tablosunun ortaya konulmasi, Ortaçag yol sisteminin aydinlatilmasina da önemli katki saglayacaktir. Eserin hiç kaybolmayacak ehemmiyetini ortaya koyan en önemli özelligi, yazarin, ordu yollari ile kervan yollarini birbirinden ayirmak hususunda gösterdigi olaganüstü gayret ve titizliktir. Taeschner’in mevcut arastirmasi, Anadolu yol agini kültürel müstemilatiyla vermekte, hiçbir resmî menzil defterinde bulunamayacak canli sahitlere müracaat etmekte, bir yandan bu sahitlerden yararlanirken diger yandan ana kaynaklari olusturan bu seyyahlarin izledigi güzergâhlari da açikliga kavusturmaktadir. Yazarin anlatim tarzi, bu yol agini zihinsel planda yeniden insa etme ve canlandirmayi mümkün kilarken ayni zamanda bu yollarin insanî, canli, organik vasitalar halinde algilanmasini saglamaktadir. Nihayet, bu arastirmanin, Anadolu’nun en eski Osmanli dönemlerine, yani yeni ulasim araçlarinin eski yol sistemini temelden degistirmeden önceki zamana ait yol agini bir bütün olarak ele almaya yönelik ilk deneme oldugunu söyleyebiliriz.