Nefs Eğitimi

Ömer Fuadi (1560-1636), Kastamonu’da yaşamış Osmanlı mutasavvıf müelliflerindendir. Babası Şa’ban-ı Veli fukarasından Himmet Dede’dir. Fuâdi, 9 yaşına kadar çocukluğunu Şa’ban-ı Veli (ö. 976/1568) gibi şeyh, mutasavvıf bir zatın sohbet ve irşadları altında manevi bir iklimde geçirmiş, 27 yaşında Şabâniyye’nin üçüncü postnişini olan Şeyh Abdülbaki Efendi’ye intisap etmiştir.

Ömer Fuadi’nin toplam on yedi yıllık müritlik hayatı, Muhyiddin Efendi’nin vefatıyla noktalanmış ve bu tarihte Şa’ban-ı Veli dergâhına şeyh olarak seçilmiş ve Halvetî Şabâni silsilenin beşinci şeyhi olmuştur.

1604 yılında postnişin olan Ömer Fuâdi, otuz üç yıl halka “tenvir ve irşad” göreviyle hizmet etmiş, çevresine ve beldesine önemli hizmetlerde bulunmuştur. Talebe ve ulemaya fıkıh, hadis ve tefsir dersleri okutmuş ve bâtıni ilimlerde de talebelerinin, sâliklerinin ve ilmiye arkadaşlarının kemal sahibi (rüşd ü kemal) olmaları için ömrünün sonuna kadar himmet ve gayret etmiştir. Fuadi’nin “hem zahiri hem bâtin? ilimlerde dört başı mamur ve yaptığı işlerde övgüye layık olan” bir zat olduğunu belirten kaynaklar; Türkçe, Arapça ve Farsça kaleme aldığı ilmî, edebî ve tasavvufi konulardaki eserlerine dikkat çekmişlerdir.

Muslihu’n-Nefs; nefsi, nefsin ıslah edilmesini, eğitimini konu alan bir eserdir. Müellif, eserini altı ayrı bölüm halinde tanzim etmiştir. Bu altı bölümde; nefsin her bir mertebesine karşılık gelen yedi ayrı sıfat incelemektedir. Eser boyunca, her bir mertebeye dair yerilen ve övülen sıfatları bütün ayrıntıları ile vasfedilmiştir. Eser, insanın kendisini bilmesi ve bulması için nefs eğitiminde bir tasfiye usulü ortaya koymakta, insanın özünü bulması, yaratılış gayesini keşfetmesi ve ona göre davranmasının yollarını göstermeye çalışmaktadır. Nefsin yerilmiş sıfatlarının insan hayatına hükmetmemesi, onların etki alanlarını bilmekle ve hayatımızdaki hakimiyetlerini anlamakla mümkün. Nefs Eğitimi insanın kendisi hakkında sahip olması gereken bu üstün bilinci sağlamaya çalışan, aşkın bir psikoloji eseri aynı zamanda.