Mumu

Nedense, Turgenyev’le epey geç tanistim. Hayir, onu daha önce okumamistim demek istemiyorum; bir klasik Rus yazarini okumamak nasil mümkün olabilir? Demek istedigim, ilk defa bu çeviriyi yaparken böylesine ciddiyetle okudum onu, birçok hikâyesini gözden geçirdim, bilmedigim çok sey ögrendim hakkinda. Sonra sadece kendime degil, bizim edebiyat dünyamiza da sasirdim: biraz mürekkep yalamis herkes Turgenyev’i bilir de, Türkçeye kaç kitabi çevrilmistir tanri askina? Tolstoy’un gençligindeki hamisi, efsanevi Sovremennik (Çagdas) dergisinin editörlerinden biri, sayisiz klasik Rus yazarini ilk kesfedenler arasinda bulunan bir klasik Rus yazari Turgenyev; ve öte yandan, çagdasi ya da kendinden sonra gelenleri de derinden etkilemis bir yazar. Itiraf edeyim ki, bana en sasirtici gelen sudur: Turgenyev hayatinin yaridan fazlasini ülkesinden uzakta, Avrupa’da yasamisken ?çagdasi olup da tanismadigi Avrupali yazar yoktur herhalde? nasil olur da halkini bu kadar iyi yansitabilir eserlerinde? Hayir, abartarak söylemiyorum bunu; Turgenyev siyasetle pek az ilgilendigi halde eserlerindeki halk tasvirleri öyle etkiledi ki ülkesinin aydinlarini, Rusya’nin ikinci dalga devrimcileri olan Narodnikler onun eserlerini basucu kitabi yaptilar desem, fazla mi ileri gitmis olurum? Romantizmden natüralizme kadar edebiyat akimlarinin izini bulmak mümkündür eserlerinde; ama su kadarini söyleyecegim ben: Mumu’dan baska hiçbir sey yazmis olmasaydi bile Turgenyev, gene de büyük bir yazar olarak kalirdi.