Kızıl Kahkaha

“Dünya çıldırdığında böyle gülmeye başlar…” Rus dışavurumculuğunun en önemli isimlerinden biri olan Leonid Andreyev, Kızıl Kahkaha’da yalnızca savaşın fiziksel yıkımını değil, insan ruhunda yarattığı onulmaz tahribatı da gözler önüne serer. Kızıl Kahkaha, kurşunların bedenleri de zihinleri de paramparça ettiği bir cinnetin adıdır. Artık savaş cepheden taşmış, evlerde, sokaklarda, gazetelerin sayfalarında da sürmektedir. Bir askerin dağınık notları, ölümünün ardından, sivil kardeşi tarafından tamamlanır. Ancak savaşın dehşeti, yalnızca mermi yağmuru altında kalanları değil, dışarıda kalanları da ele geçirir. Cephede ve sivil hayatta, aklın sınırları giderek bulanıklaşır. 1904-1905 Rus-Japon Savaşının gölgesinde yazılan bu romanla Andreyev, yaklaşmakta olan küresel felaketin habercisi niteliğinde bir anlatıyla Birinci Dünya Savaşının doğuracağı dehşeti yıllar öncesinden sezdirir. Kızıl Kahkaha, hem savaş edebiyatının hem modern psikolojik anlatının en çarpıcı örneklerinden biri olarak kabul edilir. Andreyev’in bu karanlık başyapıtı, savaşın büyüttüğü deliliğin, korkunun ve duyarsızlaşmanın unutulmaz bir tasviridir.