İtikadın Peşinde;Osmanlı Bürokratları ve Amerikan Misyonerleri

“Geç dönem Osmanlı dünyasında faaliyet gösteren Amerikan misyonerlerine ev sahibi Müslümanların penceresinden bakan ciddi, ayrıntılı ve gerekli bir çalışma.” Hans-Lukas Kieser Zürih Üniversitesi Osmanlı Tarihi Profesörü ve İsviçre-Türkiye Araştırmaları Derneği Başkanı “Sürükleyici anekdotlarıyla Müslüman-Hristiyan ilişkilerini ve Amerika’nın Osmanlılarla ilişkilerini daha kapsamlı bir şekilde düşünmemizi sağlıyor.” Joshua Donovan Columbia Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi ve New Books Network Sunucusu “Kullandığı kaynaklar sayesinde alanda çığır açan bir kitap.” Andrew Patrick Tennessee Eyalet Üniversitesi Orta Doğu Çalışmaları Profesörü “Orta Doğu’daki Hristiyan misyonları üzerine eşi benzeri olmayan bir yorum.” Deanna Feree Womack Emory Üniversitesi İlahiyat Profesörü 20 yüzyılın başlarında Orta Doğu ve Balkanlar’da iki yüz civarında Amerikalı misyoner hummalı bir faaliyetin içindeydi. 1830’lardan beri dalga dalga gelen bu misyonerlere ait yüzlerce okul, hastane, yayınevi ve papaz okulu mevcuttu. Misyoner kaynakları ve bakış açıları tarihin bu kesitine ışık tutsa da, Osmanlı yetkililerinin henüz anlatılmamış tecrübeleri de Hristiyanlık ve İslamiyet arasındaki çatışmaları anlamada en az misyonerlerin tecrübeleri kadar değerli ve önemlidir. İtikadın Peşinde: Osmanlı Bürokratları ve Amerikan Misyonerleri adlı bu kitabın ana karakterleri arasında İstanbul’dan kıtalararası bir imparatorluğa hükmeden devlet erkânı, başkentten gelen emirleri uygulayan taşra görevlileri ve bu görevlilerle farklı ortamlarda muhatap olan misyonerler vardır. Osmanlıların Amerikan misyonerlere karşı yaklaşımlarını ilginç bir kurguya dönüştüren Emrah Şahin, nezaret kaynaklarından zaptiye raporlarına, mahallî dilekçelerden uluslararası evraklara ve misyoner koleksiyonlarına kadar pek çok kaynağı gün yüzüne çıkarmaktadır. Böylece siyasi ve sosyal çalkantılarla dolu bir dönemde Osmanlı Devleti’nin misyoner varlığını tespit, teftiş ve tahdit etmek amacıyla geliştirdiği manevralara ve muhataplar arasındaki etkileşimlerin bilinmeyen yönlerine ışık tutmaktadır.