İmparatorluğun Yıkılışına Doğru

“Gazeteci, yazar, siyasetçi ve mütercim Mustafa Asım Çalıkoğlu’nun 1953-1954 yılları arasında Son Posta gazetesinde tefrika edilen hatıralarının ilk bölümünü, Devr-i Hamid’den Meşrutiyet’e Gücümüzü Hürriyet Aşkından Aldık başlığıyla 2023 yılında okurlarımızla buluşturmuştuk. Çalıkoğlu, 5 Kasım 1953-3 Şubat 1954 tarihleri arasında “İmparatorluğun Yıkılışına Doğru” başlığıyla yayımlanan hatıralarının ikinci bölümüne, kaldığı yerden, II. Meşrutiyet’in ilanıyla devam ediyor. Sürgün olarak bulunduğu Selanik’te İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne giren Mustafa Asım Bey, hürriyetin ilanıyla yaşanan coşkuyu anlatarak başlıyor hatıralarına. O günlerin toplumsal hadiselerini hem yerel hem de Avrupa basınından haberler ve yorumlar eşliğinde yansıtıyor okuruna. Meşrutiyet’in ilk günlerinden itibaren İttihat ve Terakki’nin genel merkez başkâtibi ve Cemiyet’in yayın organı İttihat ve Terakki gazetesinin başmuharriri olarak yaşadığı zorlukları samimi bir dille aktarıyor. Şûra-yı Ümmet gazetesinin sorumluluğunun kendisine verilmesiyle döndüğü İstanbul’da yaşananları da kendine özgü bakış açısıyla değerlendiriyor. Çalıkoğlu, Cumhuriyet’in ilanına kadarki dönemi yazacağını söylese de hatıralarını 31 Mart Vakası’nın ortaya çıkışıyla kesiyor. Ancak Kasım 1957’den itibaren düzensiz aralıklarla Son Posta gazetesinde “Hayatımda Tanıdığım Çehreler” başlığıyla hatıralarında eksik bıraktığı tanıklıklarını kaleme alıyor. Dönemin siyasetçilerini, aydın, gazeteci ve sanatçılarını bilinmeyen yönleriyle anlattığı bu yazılarına da yer verdiğimiz İmparatorluğun Yıkılışına Doğru, Sultan Abdülhamid dönemi, İkinci Meşrutiyet’e giden süreç ile İttihat ve Terakki tarihine ilgi duyan okur ve araştırmacılar için önemli bir şahitlik niteliğinde.