İbn Teymiyye’nin Usûl Düşüncesinde Hadis

Takıyyüddîn İbn Teymiyye (öl. 728/1328), karizmatik ilmî kişiliği, kendine özgü fikirleri ve eleştirel yönüyle İslâm düşünce tarihinde derin izler meydana getirmiş çok yönlü bir ilim adamıdır. İbn Teymiyye’nin mensup olduğu aile, Hanbelî mezhebinin güçlü âlimlerini içerisinde barındırmakla meşhurdur. İbn Teymiyye’nin dedesi Mecduddîn İbn Teymiyye (öl. 652/1254), pek çok alanda eser kaleme alan bir âlimdir. Babası Şihâbuddîn İbn Teymiyye (öl. 682/1283) ise Harran bölgesinde Hanbeli fıkhında fetvaların kendisinden sorulduğu ilim adamlarındandır. Elinizdeki bu kitapta, Hanbelî-Selefî ekolüne müntesip Takıyyüddîn İbn Teymiyye’nin kaleme aldığı usûl eserlerinden hareketle onun hadis ve haber konularıyla ilgili yaklaşımları ortaya konulmuştur. Bu anlamda temel olarak referans alınan eser, el-Müsevvede fî Usûli’l-Fıkh isimli çalışmadır. İhtiva ettiği zengin usûl konuları açısından Hanbelî fıkıh usûlü geleneğinde önemli bir yer edinen bu kitabın telifinde Takıyyüddîn İbn Teymiyye’nin yanı sıra dedesi Mecduddîn İbn Teymiyye’nin büyük katkısı olmuştur. Babası Şihâbuddîn İbn Teymiyye ise esere bazı ilavelerde bulunmuştur. Bundan dolayı Takıyyüddîn İbn Teymiyye’nin hadise bakışı ortaya konulurken sistematik bir bütünlük içerisinde dedesi ile babasının görüşlerine de yer verilmiştir. İbn Teymiyye’nin söylemlerinde ve hadis kabul şartlarında ehl-i hadisin karakteristik bütün özelliklerini koruduğu ve akıl-nakil ilişkisine dair ortaya koyduğu bakış açısını hadis usûlünde de uyguladığı görülmüştür. İbn Teymiyye, epistemolojik, analitik ve felsefi yönü ağır basan haber teorisini önemli ölçüde tartışmış ve bunu aklî bilgiler ile desteklenen naklî deliller üzerine inşa etmiştir. Bundan dolayı onun akıl-nakil birlikteliğini ve uyumunu esas alarak nassları anlamaya gayret ettiği görülmüştür.