Dört Akli Yolculukta Aşkın Hikmet 6 (Esfârü’l Erba‘a)

Molla Sadrâ’nın felsefi projesi, Esfâr adını verdiği dört aklî yolculuktan meydana gelmektedir. Birinci yolculuk, elinizdeki eserin ilk üç cildinde ortaya konan ve ‘‘Evrenden Allah’a’’ giden bir yolculuk olup Molla Sadrâ orada genel olarak varlık meselesi ve ona bağlı olacak şekilde mahiyet, birlik-çokluk, kuvve-fiil, hareket ve zaman gibi konulara yoğunlaşmıştır. İkinci yolculuk da elinizdeki eserin dördüncü ve beşinci ciltlerinde geçtiği üzere ‘‘Allah’tan Allah’a Doğru’’ olan bir yolculuk olup orada da kategoriler meselesi etraflıca ele alınmıştır. Elinizdeki altıncı cilt ise üçüncü yolculuğun başladığı ve yedinci ciltle devam edecek olan ‘‘Allah’tan Evrene’’ giden yolculuğu kapsamaktadır. Bu ciltte, Molla Sadrâ, Vâcibu’l-Vücûd’un zâtının ispatını, birliğini ve basit bir hakikat oluşunu tetkik etmiş ve Allah’ın kemal sıfatlarından genel olarak bahsettikten sonra O’nun ilim, kudret, hayat, işitme ve görme sıfatlarını detaylıca analiz etmiştir. Molla Sadrâ’nın, bu hususları incelerken İslam düşüncesinin Meşşâî, İşrâkî ve Kelam ekollerinin öncüleriyle derin bir muhasebe içine girdiği söylenebilir.