Bilimin Toplumsal İşlevi

Kristallografi ve moleküler biyolojinin kuruculari arasinda sayilan ve bati dünyasinin bugünkü bilim politikalarinin olusmasinda çok büyük rolü bulunan J.D. Bernal, 20. yüzyil Ingilteresi'nin ünlü "Cambridge Bilgesi" olarak taninirdi. Fizik ve kimyayi biyolojiyle birlestiren; sanayi ve ekonomiye Ar-Ge düsüncesini getiren ve bu sayede pek çok gelismenin yolunu açan bu efsanevi profesör, genel fizikten moleküler fizik ve biyofizige, moleküler biyolojiden mikrobiyolojiye, uzay aracindan uçak gemisi yapimina, bilim felsefesi ve tarihten, bilim politikasi ve genel olarak felsefeye neredeyse ilgilenmedigi, üzerinde yazmadigi, çalismadigi, yönlendirmedigi; hakkinda arastirma, katki yapmadigi alan olmamasina ve üstelik en azindan bes doktora ögrencisi ve asistanina bilimde Nobel Ödülü kazandirmasina ragmen, son 40 yilda kendi ülkesinde bile unutuldu, daha dogrusu unutturuldu. J.D. Bernal'in unutturulmasinda en büyük etkense diger özelliklerinin yani sira Marksist olmasidir. Bugün, özellikle Anglo-Amerikan dünyasinda bilim daha çok fiziksel evrenin bilgi birikimi olan doga bilimleri olarak degerlendirilirken, Almanya ve Rusya gibi ülkelerde sosyal bilimler, sosyal sistemlerin bilgisi olarak degerlendirilir. Bazi yerlerdeyse bilim kavrami daha da genisletilip içine teknoloji de eklenir. J. D. Bernal bu üç alani, yani doga bilimleri, sosyal bilimler ve teknolojiyi birlestirdi. Bugün bilimin degisik alanlari arasindaki sinirlar alabildigine kapanmis ve pek çok alan birçok yönüyle iç içe geçmisse bunda en önemli rollerden biri J. D. Bernal'e ve onun bilimin sosyal bir islevi olduguna iliskin ünlü tezine aittir. Bu tezini "Bilimin Toplumsal Islevi" adli kitabinda isledi. 1939'da yayinladigi bu kitabinda Bernal iki soruyu yanitlamaya çalisti: 1) Bilim bugün ne yapiyor? 2) Bilim aslinda ne yapabilir? Bu sorular ekseninde kapitalist ve sosyalist dünyadaki bilimi, bilim politikalarini karsilastirdi, tartisip önerilerde bulundu.Yazarin yayinevimizden çikan “Marksizm ve Bilim”, “Tarihte Bilim” adli kitaplarindan sonra, üzerinde en çok tartisilan ve referans gösterilen “Bilimin Toplumsal Islevi” okurla bulusuyor.