Başlangıçtan 20. Yüzyıla Kazak Jırav ve Akınları

Çalismamizda, baslangicindan 20. yüzyila kadarki sözü saza kosan Kazak jirav ve akinlarini Türkiye Türklerine tanitmak, onlarin eserlerinden kisa örnekleri ninni olarak kulaklara fisildamak, türkü olarak gönüllere islemek istedik. Bu dönem içerinde yer alan jirav ve akinlardan yalnizca sözü saza kosanlar çalisma sinirlari içerisine alinmistir. Baslangicindan 20. yüzyila kadarki dönemde yasayan; ama eserlerinde inceledigi konular, kullandigi sekiller bakimindan Kazak bilim adamlarinca yirminci yüzyil temsilcileri olarak gösterilenler çalismamizda ele alinip incelenmemekle beraber Jambil Jabayev gibi bazi önemli temsilciler hakkinda yeri geldikçe kisa bilgi verilmistir. Kazak jirav ve akinlarinin eserleri arasindan özellikleri bakimindan çok belirgin bir sekilde Anadolu’dakilere benzeyenleri çalismanin siradanligini ortadan kaldirmak, uçsuz bucaksiz Kazak bozkirlarindan, Sirderya boylarindan sonra biraz da Çukurova’dan, Erzurum’dan, Kars’tan dem almak, nefeslenmek için örneklendirmeyi tercih ettik.Anadolu’da, ozan-baksilik geleneginin 16. yüzyildan itibaren yerini âsiklik gelenegine birakmaya baslamasi gibi, Kazak sahasinda da baksilik gelenegini takip eden devrede hem kahramanlik jirlari, hem de zamani ve devri degerlendirici tolgavlariyla ön plana çikan jiravlarin 18. yüzyil sonlarindan itibaren yerlerini “akin” adindaki bir baska gelenek temsilcisine birakmaya basladiklari görülür. Her ne kadar çalismamiz mukayeseli bir çalisma olmasa da çalismanin giris bölümünde Anadolu ve Kazak sözlü gelenegindeki degisimin sebepleri ve âsik tarzi edebiyat geleneginin-akinlik geleneginin olusumu üzerinde de kisaca durulmustur. Bu bölümde ayrica jir, terme, tolgav, öleñ gibi edebî türler ve bunlarin sekil özellikleri hakkinda da bilgi verilmistir.