Asya-Tipi Üretim Tarzı

Bu kitap, Asya-Tipi Üretim Tarzı kavramının doğuşunu, gelişimini ve
dönüşümünü tarihsel olarak incelemektedir. Marx’ın ve Engels’in
mektuplaşmaları ile doğan, Marx’ın gazete yazıları ve Marx’ın ve Engels’in
eserleri ile gelişen Asya-Tipi Üretim Tarzı kavramı, XX. yüzyılın ilk
yarısında (1920-1934) Çin ve Sovyetler Birliği merkezli olmak üzere
politik ve eyleme dönük yönleri (devrim strateji ve taktikleri), XX. yüzyılın
ikinci yarısında (1964-1981) ise Fransa’da kavramın belirli medeniyetlere,
imparatorluklara ve ülkelere (uygulama örnekleri) uygulanarak teoriye
dönük yönleri ile tartışıldı. Türkiye’de Asya-Tipi Üretim Tarzı konusunun
serüveni, 1965-1985 yılları arasını kapsamaktadır. 1965-1971 yılları arasını
kapsayan dönem, Türkiye’de Asya-Tipi Üretim Tarzı araştırma ve
tartışmalarının “çekirdek zamanı” idi. Bu dönemde kavram, üç eksende
tartışıldı: 1) Az-Gelişmişlik Süreci, 2) Osmanlı İmparatorluğu’nun Toplum
Yapısı ve 3) Devrim Strateji ve Taktikleri. 1971-1985 yılları arasını
kapsayan dönem ise Asya-Tipi Üretim Tarzı araştırma ve tartışmalarının
“geniş zamanı” idi. Bu dönemde kavram, Osmanlı İmparatorluğu’nun
Toplum Yapısı ekseninde tartışıldı. Asya-Tipi Üretim Tarzı üzerine yapılan
tartışmalar 1980’li yıllardan itibaren söndü. Bu konuya Türkiye, Fransa’da
yapılan araştırmalar ve tartışmalar aracılığıyla dahil olmuştu. Fransa’da
Asya-Tipi Üretim Tarzı’nın incelendiği çerçeve ve kapsam, Türkiye’deki
tartışmalara nasıl yansıdı? Türkiye’de kavram ne zaman ortaya çıktı, nasıl
ele alındı ve hangi boyutlarıyla incelendi? Bu tartışmanın, günümüze kalan
düşünsel tortusu ne oldu? Asya-Tipi Üretim Tarzı yaklaşımının sonuçları
tartışmaya açık olmasına rağmen uğraştığı sorular / sorunlar güncelliğini
korumaktadır.
Dr. Soner Kavuncuoğlu