Teknolojinin Evrimi

StanleyKubrick, 2001: A Space Odysseyfilminin girisinde insanligin safaginda bir su birikintisi etrafinda verilen mücadeleyi betimlerken, bir kemik parçasini silah olarak daha önce defalarca test etmis, toplulugun geri kalan üyelerine göre belki biraz cesur, biraz daha farkli düsünen üyesinin liderliginde kazanilmisIlkçag’a özgü bir savasi anlatir. Zaferin getirdigi coskuyla bu öncü kahraman, silahini havaya firlatir ve bu silah gizemli bir degisimiçinde, seklen de benzedigi bir uzay aracina dönüsür.Bilim tarihçisi George Basalla, teknoloji ve teknoloji tarihi alaninda yapilmis bütün önemli kaynaklari tarayarak yaptigi çalismasinin isiginda konuyu toplumsal, ekonomik, kültürel, antropolojik, bilimsel ve askerî tüm yönleriyle ele aliyor.Bu kapsamda Basalla, teknolojik degismeler neden ve nasil gerçeklesir sorusu etrafinda üç temel üzerine yogunlasir. Bunlar: Çesitlilik, “insan ürünü seyler neden bu kadar çok çesitlidir?”; gereksinim, “ihtiyaç icadin anasidir”; teknolojik evrim, “ürünlerin ortaya çikisi, sürekliligi ve ayiklanmasi-kullanimdan kalkmasi.Yine bu esaslar üzerinde su sorular ele alinir: Bilimsel kesifler ve teknolojik degisme ile toplumsal, kültürel, ekonomik ve askerî ihtiyaçlar arasinda nasil bir bag vardir? Teknolojik bulus birkaç dâhinin eseri midir, yoksa birçok bileseni olan karmasik bir toplumsal süreç midir? Watt, Bell, Edison, Maxwell, Hertz, Marconi, Wright kardesler gibi öncüleri ortaya çikaran motivasyonlar ve kosullar nelerdi? Dogu ile Bati’yi birbirinden ayiran bilimsel ve teknolojik uçurumun kaynagi nedir? Neden matbaa, barut ve pusula ilkin Çin’de ortaya çiktigi halde Bati’daki gibi bir kültürel ve teknolojik degisime yol açmadi? Nükleer enerjinin, bilisim ve iletisim teknolojilerinin, robotlarin ve biyoteknolojinin bizleri yüce bir mutlu gelecege tasiyacagina inanmis kisilerin umutlari dogru, sahici bir temele dayanan bir umut mu, yoksa dinî kimi duygu, inanç ve beklentileri ikame eden zamana özgü bir hurafe mi?Son bir soru sormak gerekirse, Ortega y Gasset’nin öne sürdügü teknolojinin gereksizligi savinda oldugu gibi, uzun yillar süren bir ögretime, çok karmasik bir toplumsal örgütlenmeyle birlikte son derece acimasiz bir sömürü düzenine neden olan teknoloji acaba “bu haliyle” gerçekten gerekli midir?