Şerif Mardin Okumaları

Serif Mardin… Sosyolog, tarihçi, entelektüel…Bagimsiz ve aykiri bir kisilik…Herhangi bir grup ve çevreyle kolayca örtüsmeyen söylemlerin sahibi. Yillar içinde, çevresindeki hiçbir yörüngenin cazibesine kapilmadigindan kendine ait bir dil ve okunmaya deger derinlikli bir dünya insa ediyor. Serif Mardin’in çalismalarina baktigimizda öncelikle teorik bir çerçe¬ve¬nin nasil kurulacagini ve sonra toplumla ilgili metodolojik bir birikim ha¬linde genisleyen sorularin nasil sorulacagini tespit ediyo¬ruz. Mardin’in sis¬temli elestirileri siki bir metodoloji üzerinden git¬mektedir. Hem eles¬tirel olabilmek, hem bir metodolojiye sâdik kal¬mak ve buradan da özgün bir “söylem” üretebilmek kuskusuz sosyal bilimler için ideal çer¬çeve sa¬yil¬mali¬dir. Serif Mardin’in degisik dö¬nemlerde yazdigi kitaplarin, bir ara¬ya getiril¬diginde bir bütünlük arz etmesi bu sebepledir. Onun me¬todolo¬jisinde Mer¬kez-Çevre iliskileri, Ideolojiler, Din Sosyolojisi, Yeni Osman¬lilar ve Jön Türkler, Türk Modernlesmesi, Kültür ve Kimlik so¬runlari, Türk Edebiyati vb. ko¬nular köse baslarini tutmaktadir. Mardin, kendi epis¬temolojik öncül¬lerini kullanarak tüm bu basliklari tutarli bir argü¬manlar zinciri ha¬line ge¬tirebilmistir. “Harita” metaforu Mardin’in önem¬li metafor¬larindan biridir ve Türkiye’de kisilerin dünyayi kendi kalip¬larina göre nasil algiladiklarini göster¬mesi bakimindan son derece faydalidir. Mardin, içinde bulundugu¬muz zihniyet dünyalari¬nin “haritasi”ni çikarir. Keskin hatlarla çizili olmayan bir “toplum hari¬tasi”dir bu. Kendine özgü bir “bilissel stil”dir. Burada gerçekler, oldukla¬ri gibi görünmezler, çünkü top¬lum kendi iç dünyasinda görünenlerden ol¬dukça farkli bir tablo çizer. Ideolojinin klasik tanimina göndermede bu¬lunacak olur¬sak, toplum¬sal ger¬çeklikler görünenleri gizler ama etkisi çok daha derinlere uza¬nir. Ideolojik ve kültürel farkliliklar da bu harita üze¬rinde isaretlen¬mistir. Tepkiler, is¬yanlar, içe kapanmalar ve köklü bir kopusu tec¬rübe eden kisi ve gruplarin bosluklari tamamen bu harita üze¬rinde yer alir. Bu baglamda Mardin, “bosluk” düsüncesine ver¬digi önemle, mevcut sosyal bilimci tipinden ayrilir. Serif Mardin’in zengin bir isçilik ve ustalikla ördügü yapitlari her bakimdan okunmaya ve yorumlanmaya degerdir.