Osmanlı Toplumunda Aile

Bizim basligimiz olan, ’Osmanli ailesi’ çok genis içerikli bir kavramdir. Tuna kiyisinda yahut Rodoplar’da yasayan Hiristiyan Bulgar aile gibi, Bulgar dilini sakladigi halde Türklerin dinini kabul eden ama örnegin teaddüd-ü zevcat’in (polygyny) kapidan girmedigi ’Pomak’ aile de Osmanlidir. Hicaz’in Arablari, Lübnan’nin Marunî veya Melkit Hiristiyanlari, Anadolu’nun Sünni sehirli, Alevi köylü Türkleri; Türkmen obasi, Kürt asiretindeki aile, Adali ve Egeli Rumlar, üç dine mensup Arnavut daglilar, Bosna’nin Müslümanlari, yedi iklim dört bucaktaki Yahudi ailelerin hepsi Osmanli ailesidir. Ayri hukuk sistemlerine tâbi olsalar da yasamlarindaki ’Osmanli ailesi’ niteligi, sadece Osmanli siyasî hâkimiyeti dolayisiyla degil, uzun bir tarihin yogurdugu kültürel cografyayi paylasmak dolayisiyla vardir. Kültürlerinde ayirimlardan çok müsterek yönler hâkimdir. Yunanlinin ’nomos’u Arabin dilindeki ’namus, nevamis’ kadar, bütün hatlariyla pedersahî düzen; kentlerde bile aile-sülale silsilesine yönelik fizik dokulanma, Balkanlar ve Ortadogu’da her yerde görülür. Osmanli aile yasaminda farkliliklar dinî olmaktan çok bölgeseldir, hattâ etnik olmaktan çok cografîdir.(Arka Kapak) “Tarihçiligimizin çok önemli ismi olan Prof. Dr. Ilber Ortayili’nin bu eseri, beni iki bakimdan memnun etti: Ilber neredeyse yirmi seneden beri konferanstan kongreye, TV programindan seminere kadar hemen her yerde sadece konusuyor ama neredeyse hiçbirsey yazmiyordu. Ben, öncelikle, bu tarih üstadinin kalemi yeniden eline almasindan büyük memnunluk duydum; sonra Osmanli aile kavraminin bugüne kadar pek bilinmeyen yönlerinin onun kaleminden ortaya çikmasina sevindim. Osmanli ailesinde Islami kurallarin ve geleneklerin asirlar boyunca nasil uygulandigini, devletin gayrimüslim ailelere nasil yaklastigini ve Osmanli aile hukukunun nasil oldugunu ögrenmek istiyorsaniz Prof. Ortayli’nin bu son kitabini mutlaka okuyun.“