Osmanlı Mimarisinin Temel İlkeleri

Osmanli dünyasinda mimari çizim tekniginin imparatorlugun geleneksel sanatlarindan Hat ve Minyatür teknikleri ile benzerligi, her durumda tasavvur edilenin kagida aktarimini saglayan zihin dünyasi ve geleneksel düsünce yapisi ile baglantisini ortaya çikarir. Mimari çizimlerin kagida aktariminda Hat Sanati’nin araçlarinin kullanilmasi, bu sanatin estetik ve teknik özelliklerinin mekan tasariminda da izlerinin okunmasini olanakli kilar. Diger taraftan, Minyatür Sanati’nda dogaya ve yapili fiziksel çevreye bakma biçimlerine iliskin tercihlerin mimari anlatim teknikleri ile olan iliskisi de gözden kaçmaz. Gerek Hat Sanati’nin araçlarinin kullanimini gerekse teknik çizimlerin anlatimini destekleyen düz yazi (insâ‘), mimari tasarimin yazi, yazili olan ve yazi araçlarindan ayri düsünülemeyeceginin önemli göstergesidir. Güzel yazi yazma araçlari ve yazinin mimari çizimlerin gerisinde yer alan tasarim düsüncesi üzerindeki etkileri araciligiyla, Osmanli dünyasindaki görme biçimlerinin mimari anlatidaki izlerini geleneksel sanatlar üzerinden anlamlandirmak mümkündür. Bu anlamlandirma, Osmanli anitsal yapilari yerine arsivde çizimleri ve yazili belgeleri bulunan siradan yapilarin tasarimlari üzerinden yapildiginda; Osmanli Mimarisi’ni anlatan diger metinlerden farklilasarak bir baska öyküyü temellendirir. Bu kitap, birbirini izleyen tarih süreçleri isiginda Osmanli Mimarisi’ni, plan tipolojileri, islev, üslupsal ayristirma biçimindeki bilindik metodolojilerle ele almak yerine; yazi, yazili belge, dil ve görme biçimlerine bagli olarak sorgulamaktadir. Bu bakis açisiyla, geleneksellesen tasarim yaklasimlarinin ve mimarlik düsüncesinin ortaya çikardigi ilkelerin ulastigi son nokta, Osmanli’nin son dönemlerinden geriye yönelik bir degerlendirmeyle kaleme alinmistir.