Emperyalizm, dünyamizi kavramak için yararli, hatta zorunlu bir kavram midir?
Soruyu, Ali Murat Özdemir ve yedi meslektasi, “elbette evet!” diye yanitliyorlar. Zira, biliyorlar ki bu kavrami terk etmek, giderek unutmak, bilimsel çözümlemeleri ve söylemi, “küresellesme” gibi terimlere, yani egemen söyleme teslim etmek anlamina gelir. Yazarlar ise, uluslararasi düzeni, güç odaklarini elestirerek incelemeyi yegliyorlar.
Ali Murat Özdemir ve arkadaslarina göre emperyalizm, bu türden elestirel bir incelemenin önkosulunu olusturan bir kavramdir; ancak bu kav-ramin, günümüzün somut sorunlarini kapsayacak biçimde zenginlestirilmesini öneriyorlar. Ulus-devletlerin adlari ile nitelendirilen emperyalizm çalismalarinin açiklayamadigi çok genis bir alanin varligi söz konusudur.
Örnek olarak Amerikan emperyalizminin bir kukla ustasi gibi dünyayi yönettigi; yeryüzündeki bütün müdahalelerin esas kaynagi oldugu; “gerici” iktidarlari “tayin ve azleden” mutlak bir güce hükmettigi; direnme seçeneklerini ortadan kaldirdigi iddialari, bugünün ortaminda kabul edilemez.
Yazarlar, emperyalizmin artik kolektif bir içerik edindigini vurguluyorlar. Ulus-devletler yalnizca kendi “ulusal sermaye” gruplarinin çikarlarini temin eden yapilar olmaktan çikmislardir. Dünyanin farkli yerlerindeki sermaye gruplari da bir tek ulus-devletin imkânlariyla yetinemeyecek kadar yayilmis; çokuluslu hale gelmislerdir. Kolektif emperyalizm, bir yandan münferit ulus-devletlerin esgüdümleri ile; bir yandan da Davos’tan IMF’ye; AB’den NATO’ya kadar uzanan çesitli kolektifler içinde vücut bulur; hatta, ortak siddet uygulama yeteneklerine ulasabilir.
Kolektif emperyalizm, hedefledigi cografyalarda, ülkelerde “direnis” de yaratir. “Direnis”, birtakim seyleri korumak, savunmak gailesi içerisin-de dünyayi degistirme mücadelelerine yönelir; ancak tarihsel olarak belirlenen kisitlar, biçimler içinde çesitlenerek…
Kolektif Emperyalizm, bu çerçeveyi önce kuramsal olarak; sonra da Cezayir, Körfez, Tunus, Misir, Libya, Iran ve (elbette) Türkiye düzlemlerinde, Marksizmin güncel yorumlari ile bütünlestirerek inceliyor.
Sömürüsüz, esitlikçi, adil, özgür, yepyeni bir dünya yaratma mücadelesinin önkosulu, elestirel bir kavrayistir. Kolektif Emperyalizm, bu dogrultudaki bir kavrayisa degerli katkilar getiren; çok önemli, kolektif bir yapittir.
Korkut Boratav
Sayfa Sayısı
karışıkçokrenkli