Kitabu’l-Envar Tasavvufi Meseleler

Osmanli dönemi tasavvuf düsüncesi, gerek ortaya çikan türlü akimlar ve gerekse yetistirdigi tesiri çaglar ötesini asan mütefekkir mutasavviflar açisinda son derece calib-i dikkattir. Ismail Hakki Bursevi de bu cografyanin 120 eser vermis bir degeri, velüd bir müellifidir.
Bursevi kendini zahiri ve batini ilimler bakimindan çok iyi yetistirmis, müteserri bir mutasavviftir. XVIII. yy.da Osmanli Devleti’nin bütün müesseselerinde yasanan çöküs, tekkelerde de baslamis, ehil olmayan kimseler kendilerini ilan etmislerdir. Bursevi, bu tür seyhlerin “müteseyyih“, onlara tabi olan müridlerin de “merid“ olduklarini belirtmis ve buna siddele karsi çikarak, kalemi ve kelami ile bu çöküntüyü durdurmaya çalismistir. Kitabü’l-Envar’inda tasavvufun bir çok konusuna temas etmis, bunlari degisik bablar altinda vermistir. Zaten kitabin ismi de bu bablari çagristirmaktadir. Eserde 99 bab vardir. Her bab bir nür kabul edilirse bu bablar Envar’i olusturmaktadir. Bursevi bu bablarda mürid, nefs ve mertebeleri, seri’at-tarikat-hakikat, zahir-batin, fakr, fena-baka, kabz-bast, ma’rifet, yakin, sekr-sahv, ask-muhabbet, mücahede-müsahede-mükasefe, zikir, vahdet-i vücüd gibi tasavvufi kavramlari ele almaktadir.