Kaza

Kelimenin edebi anlamiyla bir "kaza" söz konusudur: Bir taksi yoldan çikar; biri erkek digeri kadin olmak üzere iki kisi ölür. Görünüse bakilirsa, ortada birbirine asik bir çift vardir. Hayatta kalan soför ise, kazanin nasil gerçeklestigini bir türlü açiklayamamaktadir. Olayin dügüm noktasinin, soförün dikiz aynasinda gördügü veya gördügünü sandigi her ne ise, onunla ilgili oldugu düsünülmektedir. Ama, adam da tam olarak ne gördügünü ayrintilariyla ifade edememekte; üstüne üstlük iki yolcunun kimliklerini, nereye gittiklerini, niçin onlara dair her seyin bu denli çözülemez göründügünü açiklayamamaktadir. Bir ask hikayesi, bazen yeryüzünün en bayagi seyi olabilirken; bazen de, içinden çikilamaz bir hal alabilir. Bu kitlesel deneyimi edinmek için milyonlarca, hatta milyarlarca insanin çabalari ise, nafiledir… Keza, bu deneyim giderek açiklik kazanacagi yerde, günbegün adeta bir bilmeceye dönüsmektedir. Askin gücünün de aslinda bundan kaynaklandigina inanilmistir nihayetinde… "Ask gerçekten var mi, yoksa bir yanilsamadan mi ibaret?" seklindeki o belleklere kazinan soruya, baska bir sorgulama tümcesi eslik etmektedir: "Ask gerçekten var ise, biri onu anlatabilir mi?"Sanatinin zirvesine eristigi bu üstün eserde, Ismail Kadare, anlatilamaz denen her seyi -bir ask veya cinayet öyküsü, hatta her ikisinin de üzerini tipki bir maske gibi örtüveren bambaska bir öyküyü?- anlatmaya çalismis. Anlatinin sonuna dek, okuyucunun zihnini sürekli ayni soru mesgul edecektir.