İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme

Her bilimin insan dogasiyla az çok bir iliskisi vardir; her ne kadar bazisi insanoglundan çok uzaklarda gibi dursa da, bir yerde, bir geçitte mutlaka insan dogasina dönüs yapar. Matematik, Doga Felsefesi ve Dogal Din bile bir ölçüde Insan'in bilimine baglidir; çünkü hepsinin yolu insani tanimaktan geçer ve hepsi insanin güçleri ve yetileri ölçüsünde degerlendirilir... Öyleyse Matematik, Doga Felsefesi ve Dogal Din insani bilmeye bu sekilde bagimliysa, insan dogasiyla daha yakinve siki iliskileri olan diger bilimlerden ne beklemeliyiz? Mantigin biricik amaci akil yürütme yetimizin ilke ve islemlerini ve tasarimlarimizin dogasini açiklamaktadir; ahlak ve elestiri zevk ve duygularimizi degerlendirir; siyaset ise insanlari toplumda birlik içinde ve birbirine bagimli kabul eder. Bu dört bilimde, Mantik, Ahlak, Elestiri ve Siyaset'te, insan aklini tanimamizi saglayan veya bize insan aklinin gelisimi ve donanimini veren hemen her sey kavranir.