Hukuk Üzerine

Modern iktisadın kurucusu, ahlâk felsefecisi, İskoç Aydınlanması’nın önemli figürü Adam Smith, iktisat alanında Milletlerin Zenginliği; ahlâk alanında ise Ahlâki Duygular Kuramı eserleri ile biliniyor. Oysa bu eserlerin her biri, Smith’in sosyal bilimlerin hemen her alanına temas eden bir perspektife sahip olduğunu ortaya koyuyor. Smith’in her iki kitapta da, münhasır bir hukuk eseri yayımlama veya en azından yayımlamış olduğu kitapların sonraki baskılarında bir hukuk bölümü ekleme arzusundan söz ettiğini; ancak bu arzuyu gerçekleştiremediğini biliyoruz. Smith’in Glasgow Üniversitesi’nde verdiği derslerin kayıtlarının titiz bir araştırmayla yazarın diğer eserleri ve notlarda gönderme yapılan tarihi olayların doğruluğu ile karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkan bu eser Milletlerin Zenginliği’ni açıklamakla kalmıyor; ahlâk felsefesi dersinin üçüncü ve dördüncü bölümlerini oluşturuyor ve Ahlâki Duygular Kuramı’nın son sayfasında gelecekte yapmayı planladığını söylediği ‘”hukuk ve yönetimin genel prensiplerinin açıklamasının” veya “hukukun tarihinin” de taslakları olarak karşımıza çıkıyor.