Herder Halk Milliyetçiliğinin Öncüsü

Herder kendini millî davaya adayan ilk Alman filologudur. Almancilik fikrinden aldigi güçle de bugünkü Germanistik (Alman filolojisi) bilim dalinin öncüsü olmustur. Herder ismi modern milliyetçiligin tarihinde ve bu milliyetçiligin teorisi baglaminda Almanya’nin sinirlarini asan bir öneme sahiptir. Bati Avrupa’daki milliyetçilikten farkli olarak gelisen Alman milliyetçiliginde filozofun payi büyüktür. Herder ancak Birinci Dünya Savasi’ndan sonra milliyetçilik üzerinde arastirma yapanlar tarafindan ciddî bir sekilde ele alinmistir. Çünkü bu büyük savasin sonucunda Dogu Avrupa’da çok sayida millî hareket Herder’in etkisiyle bagimsiz devlet kurmayi basarmistir.Milliyetçilik alaninda yaratici bir beyin olan, 18’inci yüzyilin Alman düsünürlerinden Johann Gottfried Herder’in modern milliyetçilik üzerindeki etkilerini incelemek ve kendisini Türk okuyucusuna tanitmak amaciyla kaleme aldigimiz bu çalismada zaman zaman Herder’in milliyetçilik anlayisinin bizimkine büyük benzerlikler gösterdigini göreceksiniz. Herder ne yazik ki ülkemizde fazla bilinmez. Klasiklesmis Alman fikir adamlari arasinda adi gerektigi kadar anilmaz. Oysa Alman filozof Türk tarihinde de dolayli olarak önemli bir rol oynamistir. Alman Filolojisi okuyanlar onu Goethe’nin gölgesinde kalmis bir sair, filozof, elestirmen ve ilâhiyatçi olarak tanirlar. Alman edebiyati tarihi kitaplarinda da adi 1770’li yillarda Coskunluk Akiminin fikrî öncüsü, Aydinlanma’yi asan filozof, Goethe’nin hocasi ve dostu, daha sonra da Alman Romantizmi’nin fikir babasi olarak geçer. Felsefe tarihi kitaplarinda ise Herder tarih, dil ve sanat felsefecisi olarak ele alinir. Yani karsimizda felsefe, pedagoji, ilâhiyat, antropoloji, edebiyat elestirisi, psikoloji, tarih ve sanat felsefesi gibi bilim dallarinda agirligi olan bir filozof durmaktadir.