Avrasya Fatihi Tatarlar

Sovyetler Birligi ’nin yikilmasiyla birlikte Türkiye’de Türk Dünyasi ile ilgili çalismalarin sayisi artmistir. Bununla birlikte Rusya Federasyonu içindeki Türk topluluklari ile ilgili yayinlanan kitaplarin sayisi yeterli degildir. Nitekim, düne kadar Rusya Federasyonu içindeki en büyük Türk toplulugu Tatarlar ile ilgili de Türkiye ’de muhtelif bir çalisma yoktu. Iste Ilyas Kamalov ’un Kazan’in 1000.yilinin anisina hazirladigi Avrasya Fatihi Tatarlar adli kitabin, bu boslugu kismen de olsa dolduracagini ümit ediyoruz. Rusya Federasyonu ’na bagli Tataristan Cumhuriyeti ’nin baskenti Kazan, 2005 yilinda 1000.yilini kutladi. Rusya Federasyonu ’nun ilk Devlet Baskani Boris Yeltsin, 2005 yilinda Kazan ’in 1000.yilinin kutlamalarinin yapilmasi için bütün hazirliklara baslanmasina dair kararname çikartmisti.Bu kararname ile Rusya Federasyonu, Kazan’in Moskova ’dan daha yasli oldugunu resmen tanimistir. Yeltsin ’in kararnamesi, iktidari devrettigi Vladimir Putin döneminde de geçerliligini korumus ve sehrin 1000. yili muhtesem bir sekilde kutlanmistir.Kazan,Idil Bulgar Devleti zamaninda bir kale fonksiyonu görürken, Altin Orda döneminde önemli bir ticaret merkezi haline gelerek Kazan Hanligi ’nin baskenti olmustur.Medeniyetlerin,dinlerin ve kültürlerin kesistigi Tataristan ’in baskentinin tarihîgeçmisi bugün de kendisinden söz ettirmektedir. Nitekim Avrupa ile Asya sinirlari arasinda yer alan ve Bati ile Dogu kültürlerinin sentezini yasatmaya devam ettiren bugünkü Kazan, Rusya Federasyonu'nun ekonomi, kültür ve bilim açisindan en büyüksehirlerinden biridir. Kazan, çok çesitli dinlere mensup birçok farkli milletten insanin bir arada yasadigi bir sehirdir. Bu durum bütün Tataristan için geçerlidir. Tatarlarin atalari olan Idil-Bulgarlari Islamiyet’i resmen kabul eden ilk Türk devleti unvanina sahiptir. Orta Asya ve bugünkü Rusya ’da Islamiyet ’in yayilmasina önayak olan Tatarlarin kimliklerini ve kültürlerini koruyabilmelerinin en önemli sebeplerinden biri de dindir. Kültürel baglamda da Tatarlarin Türk dünyasina ve genel olarak dünya medeniyetine yaptiklari katkilar büyüktür. Çarlik döneminde bütün Türk halklarina Tatar denmesi de Tatarlarin Rusya ’daki Türklerin önderligini yaptiklarini göstermektedir. Müslümanlar ile Hristiyanlarin ve diger dinlere mensup olanlarin yan yana yasadigi Tataristan bugün de Rusya Federasyonu içindeki diger cumhuriyetlere önderlik yapmaktadir. Bu baglamda Tataristan, kendi içinde küçük bir Avrasyaciligi beslemektedir.Kamalov’un kendi makaleleri ile Rusça ve Tatarca ’dan çevirdigi makalelerden olusan bu çalismasinda Idil-Bulgar Devleti,Altin Orda ve Kazan Hanligi olmak üzere Tatarlarin tarih boyunca kurduklari devletler, Tataristan’in bugünkü durumu,Tatarlar’da Islamiyet’in yayilmasi, Ruslarin Tatarlari Hristiyanlastima çabalari, Tatar kültür ve sanati ile Tatar aydinlari gibi konulara yer verilmistir.