Aliya: Bir Toplu Göçün Öyküsü (1946-1949)

Rifat N. Bali’nin yazdigi Cumhuriyet Yillarinda Türkiye Yahudileri dizisinin ilk cildi, 1923-1945 dönemindeki sistematik Türklestirme siyaseti ve Türklerle Yahudiler arasindaki gerilimli iliski üzerineydi. Elinizdeki kitap, 1946-1949 dönemini kapsiyor ve esas olarak Türkiyeli Yahudilerin 1948’de kurulan Israil’e göçlerini, yani Aliya’yi anlatiyor. Yine son derece kapsamli ve titiz bir arsiv çalismasi yapan Rifat N. Bali’nin amaci, göç karsisinda siyasal iktidar, kamuoyu ve cemaat seçkinlerinin gösterdikleri tepkiyi gün isigina çikarmak ve Türkiyeli göçmenlerin Israil’deki yasamlarinin ilk yillarinda karsilastiklari zorluklari ve Israillilesme süreçlerinin baslangicini belgelemek. Binlerce Türkiyeli Yahudinin çok hizli bir sekilde Israil’e göç etmesi, kamuoyunda “yurttaslik“ ve “Türkiye’ye sadakat“ tartismalari yaratti. Yahudiler, Türklesmemekle elestirilip nankörlükle suçlandilar, ya da “zaten misafirdiler“ denilerek ugurlandilar. Misafir konumunu içsellestirmis olan, Türklestirme politikalari ve ayrimciliktan yilan ve en önemlisi binlerce yillik bir hayalin gerçeklesmesinin yarattigi heyecani duyumsayan alt-orta sinif Türkiyeli Yahudiler, yeni kurulan ülkeye dogru çok zorlu bir yolculuga çiktilar. Pek çogu dost ve akrabalarini geride birakti. Bazilari yollarda, bazilari savaslarda öldü. Tarimla hiç ugrasmadiklari halde çiftçi oldular, orduda görev aldilar ve zamanla yeni vatanlarina uyum sagladilar. Uyum saglayamayanlarin bir kismi geri döndü. Bu kitapta anlatilan, iste bu insanlarin hikayesi; canli, dokunakli ve çarpici. Bu konuda Türkçe’de bir ilk olan kitabiyla Rifat N. Bali, insani öne çikaran bir tarihyaziminin son derece yetkin bir örnegini sunuyor ve bizlere, “geldiler ve gittiler“den çok daha fazlasinin söylenmesi gerektigini gösteriyor.
(Arka Kapak)