Abbasi Veziri Tahir'den Oğlu Abdullah'a Siyasi Nasihatname

“Tahir b. Hüseyin, din, dünya, yönetim, re’y ve siyaset isleri ile devlet ve tebaanin islahi, devlet baskaninin muhafazasi, halifelere itaat ve hilafetin dört dörtlük olabilmesiyle ilgili ne varsa hepsini hakkiyla yazmis ve tavsiye etmistir.” Abbâsî Halifesi Me’mûn (v. 218/833)“Aklî siyaset hakkinda gördügüm en güzel metin budur.” Ibn Haldûn (v. 808/1406)Bu çalisma Abbâsî veziri Tahir b. Hüseyin’in (v. 207/822) Rakka ve Misir valisi olan oglu Abdullah’a (v. 230/844) yazdigi mektup çerçevesinde gelisen bazi metinleri konu edinmektedir. “Idarecinin sahip olmasi gereken olumlu nitelikler ile idaresini dayandirmasi öngörülen temel dinî/ahlâkî ilkeleri” ele alan siyasî nasihatnâme literatürünün ilk örneklerinden birisi olan bu mektup, 18. yüzyil Osmanli Devleti seyhülislâmlarindan Damadzâde Ebu’l-Hayr Ahmed Efendi tarafindan Arapça olarak serh edilerek III. Ahmed dönemi sadrazami Nisanci Mehmed Pasa’ya takdim edilmistir. Bu serh, ilmiye mensubu Mehmed Selim Efendi tarafindan ayni dönemde Osmanli Türkçesine tercüme edilmistir. Elinizdeki çalisma mektuba telif, serh ve tercüme vesilesiyle müdahil olan sahislarin hayat hikayeleri ile mektubun muhtevasini tahlil eden bazi degerlendirmelerden mütesekkil bir giris bölümü ile mektubun serh ve tercümesinin muhtelif yazma ve matbu eserlerle mukayeseli olarak tahkikli nesirlerinden olusmaktadir.Mektubun kaleme alindigi 206/821 yili Islâm dünyasinda degisik ilimlere ait telif eserlerin ortaya çikmaya basladigi tesekkül dönemine denk geldiginden bu mektubun, kendisinden sonraki Islam siyaset düsüncesi literatürünü derinden etkileyen bir “kurucu metin” olarak görülmesi mümkündür.