1915 Bağlamında Kürt - Ermeni Tarih Muhasebesi ve Güncel Tartışmalar

Hovsep Hayreni'nin 2009-2014 yillari arasinda internet ortaminda yayinlanan degisik makale, teblig ve tartisma yazilarindan olusan bu kitap, 1915 soykirimi ve gerisindeki gergin iliskiler baglaminda Kürt-Ermeni tarih muhasebesine odaklaniyor. Yakin dönem ulus merkezli Kürt tarih yaziciliginda o süreçlere dair kendini gösteren hakkaniyetsiz yaklasimlarin ve bir baska inkârciligin elestirisini yapiyor. Kürt aydinlarinin tarihle toplumsal yüzlesmede daha çekincesiz ve açikyürekli davranmalarini tesvik ediyor. Yine ayni geçmisle ilintili güncel siyasette ortaya çikan incitici tavirlari kritik ederek, dayanismasi gereken magdurlarin birbirine daha duyarli olacaklari bir anlayis gelistirmeyi amaçliyor. Hayreni'nin Dersim ve çevresinde Ermeni halkinin tarihi ve yok olus serüvenini esas alan yazilarina yönelik kimi tepkiler, baska pek çok durumda da gözlendigi gibi "Ermeni halkinin geçmisine küçümseyici bakis, inkârci yaklasim ve haksiz yargilarin, Türkiye'de yalniz resmi tarih ve gayri resmî "sol" türevlerince degil, önemli ölçüde Kürt tarih yazicilarinca da paylasildigini" gösteriyordu. Bu tartisma ihtiyaci ortaya "tabular" ve "ön yargilarla" dolu adeta mayinli bir arazide yapilmis bir dizi polemik yazisi çikardi. Bu yazilar tarihsel gerçeklikleri bulundugumuz konumdan nasil algiladigimiz gibi, tarih felsefesi üzerine ve halklar için nasil bir gelecek tasarimina sahip oldugumuzla ilgili de önemli bir tartisma zemini sunuyor. Tarihi tartisiyoruz ama gerçekte yaptigimiz bugünü anlamak ve gelecegi yeniden insa edebilmek Tüm bu tartismalar tarihe nesnel yaklasilmasi, adil ve barisçil iliskilerin insasi yolunda bir hayli mesafe katetmemiz gerektigini de gösteriyor. Hayreni, yazilarinda hakkaniyeti, nesnellige bagli kalmayi, özenli ve yapici bir dil kullanmayi ihmal etmezken, ayni zamanda son derece açik sözlü, elestirel bir tutum aldi. Tartisma yazilarinin bu nedenle yapici, ögretici ve diyalogu tesvik eden verimli bir zemin sundugunu söylemek yerinde olur.-Recep Marasli-(Tanitim Bülteninden)